ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU

Türkiye’de bireysel başvuru hakkı, Anayasa Mahkemesi nezdinde kullanılabilen bir haktır.

Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, Anayasada güvence altına alınan ve aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde yer alan temel hak ve özgürlüklerden birinin ihlal edilmesi durumunda kullanılabilen bir yargı yoludur. Ancak bireysel başvuru yolunun kullanılabilmesi için iç hukuk yollarının tüketilmesi gereklidir.

Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvuru sonucunda da, ihlalin mahkeme kararından kaynaklandığı belirlenmiş ise, ihlal ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere dosya, kararı veren yerel mahkemeye gönderilir.

Sonuç olarak, Anayasa Mahkemesine müracaat edilmiş ve bu mahkeme tarafından ihlal kararı verilmiş ise yeniden yargılama yapılması mümkün hale gelecektir.

Bunun yanında, Anayasa Mahkemesine başvuranlar, hak ihlalinin tespit edilmesi halinde maddi ve manevi tazminata da hak kazanabileceklerdir.

Görüldüğü gibi, ilk derece mahkemesi tarafından hakkında yapılan yargılamada Anayasada ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde yer alan temel hak ve özgürlüklerden birinin ihlal edildiğini düşünen bir kişi bu konuda tecrübeli ceza avukatı yardımıyla bu mahkemelere başvurabilir.

Başvuru sonrasında Anayasa Mahkemesi hak ihlalini tespit ederse o karara ilişkin yargılama yeniden yapılabilir. Bu şekilde, başvuru yapan ve ilk derece mahkemelerinin kararı nedeniyle mağdur olan kişinin daha da fazla mağduriyet yaşamasının önüne geçilmiş olacaktır. Bunun yanında başvuranın maddi ve manevi tazminat kazanması da söz konusu olacaktır.

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru Süreci

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süreci hakkında bilgiye sahip olmak için Avukat Harun Karadağ tarafından hazırlanan yazıyı okuyabilirsiniz.

Bireysel Başvuru Nedir?

Bireysel başvuru, herhangi bir kişinin Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde de yer alan, ifade özgürlüğü ya da adil yargılanma hakkı gibi, bir hakkın ihlal edildiğini düşünmesi halinde Anayasa Mahkemesine başvurma imkânına sahip olduğu bir yargı yoludur.

Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?

Bireysel başvurunun Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünde gösterilen usullere göre hazırlanacak bireysel başvuru formuyla ve Türkçe olarak yapılması gerekmektedir.

Bireysel Başvuru Formunda Neler Bulunmalıdır?

Bireysel başvuru formunda, başvurucunun kimlik ve iletişim bilgileri gibi bazı bilgilerin yanı sıra ihlale neden olduğu iddia edilen işlem ya da eylemlerin tarih sırasına göre özeti yer almalıdır. Başvuru formunda ayrıca, başvurucunun hangi hakkına ne gibi sebeplerle müdahale edildiği ve buna ilişkin deliller özlü bir şekilde açıklanmalıdır.

Başvuru yollarının tüketildiğine ilişkin bilgi ve belgelerin yer almasının gerektiği bireysel başvuru formunda, başvurunun mazeret nedeniyle zamanında yapılamamış olması durumunda bu hususa ilişkin açıklamaların ve belgelerinin de bulunması yasal zorunluluktur.

Başvurucu ya da yasal temsilcisi veya avukatı başvuru formunda taleplerini açık bir dille belirtmelidir. Ayrıca başvurucunun maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik tedbir talebi varsa bunları bireysel başvuru formunda göstermeli ve gerekçelerini açıkça belirtmelidir.

Bireysel başvuru formuna kimlik tespitine yarar resmî bir belgenin onaylı örneği eklenmelidir. Ancak başvuru kanuni temsilci veya avukat aracılığıyla yapılmakta ise başvurucuyu temsil konusunda yetkili olduğunu gösterir belgeler eklenmelidir.

Başvurucunun ihlal edildiğini ileri sürdüğü hakkını temellendirecek belgelerin onaylı örnekleri ve tazminat talebi varsa uğradığını düşündüğü zarar ve buna ilişkin belgeler başvuru formunda yer almalıdır.

Bireysel başvurunun geçerli olması için harç ödenmeli ve buna ilişkin belge forma eklenmelidir. Ancak başvurucunun, harca ödeyecek maddi imkânı yoksa adli yardım talebinde bulunabilir. Bunun için başvurucunun yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri başvuru formuna eklemelidir.

Bireysel Başvuru Formu Nereye Verilmelidir?

Bireysel başvuru formu, doğrudan Anayasa Mahkemesine verilebilir. Bunun yanında, başvurucunun bulunduğu yerdeki mahkemeler veya yurt dışında ise buradaki temsilcilikler vasıtasıyla da bireysel başvuru işlemini gerçekleştirmesi mümkündür.

Bireysel Başvurunun Takibi Nasıl Yapılır?

Başvurucu kayda alınan ve Anayasa Mahkemesi tarafından kendisine bildirilen başvuru numarası üzerinden, başvurunun tüm aşamalarını e-Devlet sistemi ile takip edilebilir.

Bunun yanında, Anayasa Mahkemesince başvurunun reddine, kısmen veya tamamen kabul edilemediğine ya da esasına ilişkin olarak verdiği kararlar başvurucunun bildirdiği adrese tebliğ edilir.

Bireysel Başvuru Formunda veya Eklerinde Eksiklik Bulunması Hâlinde Ne Olur?

Başvuru evrakında bir eksiklik bulunması durumunda başvuru hemen reddedilmez. Anayasa Mahkemesi başvurucuya ya da vekiline, eksikliğin giderilmesi için on beş günü geçmemek üzere bir süre verir. Bu süreye rağmen başvurucu, geçerli bir neden olmaksızın eksikliği tamamlamaz ise başvurunun reddine karar verilir ve bu karar başvurucuya tebliğ edilir.

Bireysel Başvuru Başvuruya Konu Kararın veya İşlemin İnfazı ya da İcrasını Durdurur mu?

Bireysel başvurunun yapılması, başvurunun konu edildiği kesinleşen işlemin ya da kararın icrası ya da infazını engellemediği gibi icra veya infaz durumu bireysel başvuru incelemesi esnasında da etkisini sürdürür. Mesela kesinleşmiş hapis cezası bulunan ve hapis cezasının infazına başlanan bir kişi Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunsa dahi başvuru otomatik tahliye edilmesi anlamına gelmez.

Bu durumun bir istisnası vardır. Anayasa Mahkemesi, başvuranın yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunu tespit ederse tedbir kararı verebilir.

Bireysel Başvuru Ne Kadar Sürede Zaman Karara Bağlanır?

Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruları konuları yönünden önemi ve aciliyetini göz önünde tutarak karar verir. Ancak başvuruların ne kadar sürede karara bağlanacağı hususunda bir süre vermek mümkün değildir.

Bireysel Başvuru Yapıldıktan Sonra Başvurudan Vazgeçmek Mümkün mü?

Bireysel başvuru yapılması bu başvuruya devam edilmesi zorunluluğu yüklemez. Dolayısıyla başvuru dilekçesi Anayasa mahkemesine gönderildikten sonra başvurudan feragat edilmesi mümkündür. Böyle bir durumda Anayasa mahkemesi düşme kararı verir.

Bireysel Başvuru Ne Kadar Süre İçinde Yapılmalıdır?

Bireysel başvuru ve ekleri olağan kanun yolunun tüketilmesinden itibaren 30 gün içerisinde Anayasa mahkemesine gönderilmelidir. Olağan kanun yollarının tüketilmesi tebliğ ile öğrenilir. Ancak tebliğden önce bir hakkın ihlaline yol açtığı düşünülen karar öğrenilmiş ise 30 günlük süre işlemeye başlar.

Haklı Bir Mazeret Varsa 30 Günlük Başvuru Süresi Uzar Mı?

Başvurucu, mücbir sebep veya ağır hastalık gibi bir sebepten dolayı 30 günlük bireysel başvuru süresini kaçırırsa, başvuruyu kaçırmasına neden olan olay ortadan kalktıktan on beş gün içinde başvuru formunu doldurup Anayasa Mahkemesine gönderebilir. Ancak başvurucu bu durumda, başvuru formuna mazeretini ispatlayan belgeleri eklemesi gerekmektedir. Anayasa Mahkemesi, ilk iş olarak 30 günlük sürenin kaçırılmasına neden olan mazeretin geçerli sayılıp sayılmayacağına karar verir.

Hangi Durumlarda Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olduğuna ve Kabul Edilemez Bulunduğuna Karar Verilir?

Anayasa Mahkemesi aşağıdaki nedenlerden birinin varlığı halinde, başvuruyu açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez bulmaktadır.

İhlal iddialarının temellendirilememesi,
İddiaların salt kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin olması,
Başvurunun karmaşık veya zorlama şikâyetlerden ibaret olması,
Temel haklara yönelik bir müdahalenin olmaması veya müdahalenin meşru olduğunun açık olması.

Bireysel Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması Halinde Ne Karar Verilir?

Başvurucu, istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarda bulunursa Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru hakkının kötüye kullanıldığını kabul eder. Bu durumda, bireysel başvuru incelemesinin her aşamasında başvuru reddedilir ve ilgili aleyhine İkibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir.

Hangi Durumlarda Bireysel Başvurunun Düşmesine Karar Verilir?

Başvurucu, davasından açıkça feragat ederse, davasını takipsiz bırakırsa veya bireysel başvuruya konu ihlal ve sonuçları ortadan kalkmışsa düşme kararı verilir.

Anayasa Mahkemesi İnceleme Sonucunda Bir Temel Hakkın İhlal Edildiğini Tespit Ederse Hangi Kararları Verebilir?

Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru incelemesi sonucunda bir temel hak ve hürriyetin ihlal edildiğine karar verdiğinde, bu karar ile birlikte ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenleri de kararında belirtir.

Anayasa Mahkemesi, ihlalin bir mahkeme kararından kaynaklandığını tespit ederse;

İhlali ve bu ihlalin sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere bireysel başvuru dosyasını ilgili mahkemeye gönderir.
İlgili mahkeme, ihlal kararında işaret edilen ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde yeniden yargılama yapar ve karar verir.

Yapılan inceleme sonunda, başvurucunun bir hakkının ihlal edildiğine karar verilmesine rağmen yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmadığı kanaatine ulaşırsa başvurucu lehine uygun bir tazminata karar vermekle yetinir.
Tazminat miktarının belirlenmesi, ayrıntılı bir takım incelemeyi gerektiriyor ise, tazminat miktarı konusunda bir karar vermeksizin genel mahkemelerde dava açılabileceği yönünde, başvurucuya yolu gösterilebilir.

Bireysel Başvuru Sürecinde Tedbir Kararı Verilebilir mi?

Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru formunda yer verilen tedbir talebi karşısında başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğu kanaatini ulaşması durumunda bir takım tedbirlere karar verebilir.

Anayasa Mahkemesi Yapılacak Başvurularda Avukat Tutmak Neden Önemlidir?

Anayasa Mahkemesine yapılacak bireysel başvurular Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvurularının dayanağını ve temelini oluşturmaktadır. Dolayısıyla, AİHM’e gitmeden önce Anayasa Mahkemesine başvurulması yasal zorunluluktur.

Anayasa Mahkemesine yönelik eksiksiz bir şekilde hazırlanmış bireysel başvuru dilekçesi ile AİHM’e gitmeden Anayasa Mahkemesinde sonuç alınması mümkündür. Bu şekilde, ülkedeki uygulamalardan mağdur olan ve iç hukuk yollarından netice alamayan kişiler Anayasa Mahkemesinin ihlal kararıyla haklarını daha hızlı bir şekilde elde etmiş olurlar.

Anayasa Mahkemesine yapılacak başvurular olağan kanun yollarından hem usuli hem de esas yönüyle farklı şartlar taşımaktadır. Bunun yanında, söz konusu başvurulara ilişkin süreçler herhangi bir mahkeme önünde dava açıldığı anda başlarlar.

Bu nedenle gerek Anayasa gerekse Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi bağlamında korunan temel hakların ihlali iddialarının, ihlalin ortaya çıktığı ve yargılamanın başladığı andan itibaren yerel yargılama makamları önünde ileri sürülmesi gerekmektedir. Aksi tutum, ihlal edildiği düşünülen hakların Anayasa Mahkemesi nezdinde ileri sürülememesi riskini meydana getirir.

Bu itibarla, tecrübeli ceza avukatı hukuki desteği mağduriyetin sonlandırılması adına önemli bir yere sahiptir.

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapmak için Avukat Harun Karadağ ile iletişime geçebilirsiniz.