Doktorun görevi ihmal suçu, Türk Ceza Kanununun Görevi Kötüye Kullanma başlıklı 257/2. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan doktorun görevi ihmal suçu gerçekleşmiş olur.
Doktorun görevi ihmal suçu, sadece sanık olan doktorun eylemi başka bir suç oluşturmuyor ise uygulanabilir. Dolayısıyla doktor ve diğer sağlık çalışanlarının eylemi başka bir suç tipine giriyorsa, görevi kötüye kullanma suçundan cezalandırılamazlar.
Doktorun teşhis ve tedavi sürecinde gerekli dikkat ve özeni göstermesi durumunda dahi hastada istenmeyen sonucun çıkacağı yani hekimin eylemi ile zararlı netice arasında illiyet bağının olmadığı sabit ise hekim taksirle yaralama suçu veya taksirle öldürme suçundan sorumlu tutulamaz. Ancak bu süreçte hekim veya diğer sağlık çalışanları kasıtlı olarak ihmal ve gecikme sonucu zarara neden olurlar ise görevi ihmal suçu açısından sorumlulukları devam eder.
Özel Hastanelerde Çalışan Doktorlar Açısından Görevi İhmal Suçu Oluşmaz
Doktorun görevi ihmal suçu, sadece kamu görevlisi olan sağlık personeli tarafından işlenebilir. Özel sağlık kuruluşlarında istihdam edilen ve kamu görevlisi sayılmayan doktorlar ve sağlık çalışanları açısından diğer şartlar oluşsa bile bu suç oluşmaz.
Doktorun Adli İşlemlerdeki İhmali
Doktorların soruşturma işlemlerini yürüten savcıların adli işlemleri ile ilgili taleplerini en kısa sürede yerine getirmeleri gerekmektedir. Aksi halde bu konudaki ihmal ve gecikmeleri doktorun görevi ihmal suçunun oluşmasına neden olabilir. Nitekim Yargıtay 4. Ceza Dairesi, devlet hastanesinde patalog olarak görev yapan hekimin savcının adli işlemler ile ilgili talebini yerine getirmediği gerekçesiyle görevi ihmal suçunun oluştuğuna karar vermiştir.
Hangi Durumlarda Doktorun Görevi İhmal Suçu Değil Disiplin Suçu Oluşur?
Yargıtay, hekimin ihmali bazı davranışlarının ise görevi ihmal suçunu oluşturmayacağını ve disiplin suçu kapsamında düşünülmesi gerektiğine karar vermiştir. Nitekim Yargıtay içtihatlarına göre, hekimin izinsiz bir şekilde görev yaptığı yerden ayrılması, adli nöbetçi olmasına rağmen çalıştığı yerde bulunmaması ve kendisine ulaşılamaması nedeniyle ölü muayene ve otopsi işlemine katılamaması görevi ihmal suçu değil disiplin cezasını gerektiren eylemlerdir.
Nitekim Yargıtay bir kararında, sanık olan hekimin trafik kazası nedeniyle hastaneye getirilen yaralıya haber verildikten itibaren 15 dakikalık gecikme ile tedaviye başlamasında, bilirkişi raporuna göre bu gecikme olmasa bile ölümün kaçınılmaz olacağını belirtmesi karşısında, eylemin disiplin suçu kapsamında kaldığına karar vermiştir. Yargıtay’a göre somut olayda görevi ihmal suçu oluşmamıştır.
Doktorun Görevi İhmal Suçu Kasten İşlenebilir
Doktorun görevi ihmal suçu kastla işlenebilen suçlardandır. Yani kamu hastanelerinde görevli doktorların görevi ihmal eylemini gerçekleştirirken özel bir kastla veya amaçla hareket etmeleri zorunlu değildir. Doktorun görevini hiç yerine getirmediğini veya geciktirdiğini bilmesi ve bu fiili isteyerek yapması bu suçun oluşumu için yeterli kabul edilmektedir.
Doktorun Görevi İhmal Suçunun Cezası
Doktorun görevi ihmal suçu şikayete tabi değildir. Bu nedenle hiç şikayet olmasa veya şikayetten vazgeçilse dahi bu suçun işlendiğini öğrenen savcılık makamı kendiliğinden soruşturma işlemlerine başlar ve yeterli delil elde etmesi durumunda kamu davasını açar.
Her ne kadar cezası yüksek görünmese de doğurduğu sonuçlar yönüyle doktor ve diğer sağlık çalışanlarının ilerideki meslek yaşamlarını önemli ölçüde etkiler. Bu nedenle böyle bir suçlamaya maruz kalan doktorların tecrübeli bir ceza avukatıyla çalışmaları yadsınamaz bir gerçektir.
Doktorun Görevi İhmal Suçu Soruşturma İznine Bağlıdır
Doktorlar ve diğer sağlık çalışanları 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna tabidir. Bu nedenle doktorlar ve hakkında görevleri ile ilgili işledikleri suçlarda soruşturma izni almadan dava açılmasının mümkün değildir.
27.05.2022 tarihinde doktorlar hakkındaki soruşturmanın aşamaları ve tazminatların rücu edilmesine yönelik bazı değişiklikler yapılmıştır. Değişiklik ile getirilen 14. maddeye göre; “Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşları ve vakıf üniversitelerinde görev yapan hekim ve diş hekimleri ile diğer sağlık meslek mensuplarının sağlık mesleğinin icrası kapsamında yaptıkları muayene, teşhis ve tedaviye ilişkin tıbbi işlem ve uygulamalar nedeniyle yapılan soruşturmalar hakkında 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Soruşturma izni, Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulan Mesleki Sorumluluk Kurulu tarafından verilir. Soruşturma izni verilmesine ilişkin 4483 sayılı Kanunun 7’nci maddesindeki süreler, iki kat olarak uygulanır. Mesleki Sorumluluk Kurulunun kararlarına karşı Ankara Bölge İdare Mahkemesine itiraz edilebilir”.
Böylece değişiklik sonrası hekimlere yönelik soruşturmalarda Mesleki Sorumluluk Kurulu tarafından soruşturma izninin verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Doktorun Görevi İhmal Suçu Yargıtay Kararları
Yazımızın bu bölümünde “Doktorun Görevi İhmal Suçu” örnek Yargıtay kararları üzerinden somutlaştırılarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.
TCK’nın 257/2. Maddesinde düzenlenen ve görevi ihmal suçu olarak bilinen İhmal Suretiyle Görevi Kötüye Kullanma Suçu yine aynı maddenin birinci fıkrasında düzenlenen İcrai Surette Görevi Kötüye Kullanma Suçu ile bazen karıştırılmaktadır. Her iki suçun uygulama alanı ve cezaları birbirinden farklıdır. Bu nedenle Yargıtay’ın hangi eylemi görevi ihmal hangi eylemi ise görevi kötüye kullanma şeklinde nitelendirdiği önem kazanmaktadır.
Bu durum doktorun görevi ihmal suçu açısından Yargıtay İçtihatlarına vakıf ve tecrübeli bir ceza avukatı ile çalışılmasını gerekli kılmaktadır.
İcapçı Doktorun Hastaneye Gitmeden Telefonla Olaya Müdahale Etmesi
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2014/10183 sayılı kararı, Op. Dr. A… Ö.. tarafından düzenlenen 05/03/2007 tarihli ön inceleme raporu, katılan ve tanık beyanları ile tüm dosya kapsamına göre; olay tarihinde K… Doğum ve Çocuk Hastanesinde icapçı doktor olarak görev yapan sanığın, nöbetçi doktor tarafından saat 03.00 sıralarında katılanın oğlu Ş.. T..’in apandisite bağlı rahatsızlığı olabileceği telefonla kendisine bildirilmesine rağmen, hastaneye gelmeyerek, serum takılıp bekletilmesini söylediği, aynı gün sabah 08.30’da ise mağdurun muayenesini yapıp apandisit ameliyatı yapılması gerektiğini belirttikten sonra saat 16.30’da hastaneden ayrıldığı, mağdurun apandisitinin patlamasına ve bu suretle katılan ile oğlunun mağduriyetine sebebiyet verdiği anlaşılmakla, yüklenen ihmali davranışla görevi kötüye kullanma suçunun tüm unsurlarıyla oluştuğu gözetilmeden daha sonraki aşamaları değerlendiren raporlara dayalı, oluşa uygun düşmeyen gerekçelerle yazılı şekilde beraat kararı verilmesi yasaya aykırıdır.
Nöbetçi Doktora Ulaşılamamasına Rağmen Hastanın Başka Bir Doktor Tarafından Tedavi Edilmesi
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2016/3739 sayılı kararı, Olay tarihinde …Devlet Hastanesi acil servisinde nöbetçi doktor olan sanığın, saat 06:30 sıralarında rahatsızlanıp ambulansla hastaneye getirilen mağdur …’ye ilk müdahale ve muayenelerini yaptığı, mağdurun hastanede saat 07:30 sıralarında yeniden rahatsızlanması üzerine sanığın mağdura ikinci müdahaleyi yapmadığı ve kişi mağduriyetine neden olduğu kabul edilmiş ise de, sanığa ulaşılamaması üzerine aynı hastanede doktor olarak görev yapan tanık …’ün saat 08:00 sıralarında hastaneye gelerek mağdura müdahale ettiği ve 1 gün hastanede yatırdıktan sonra taburcu edip üst merkeze sevk ettiği olayda, eylem nedeniyle objektif cezalandırma şartı olan kişi mağduriyeti, kamu zararı ve kişilere menfaat sağlanması unsurlarının oluşup oluşmadığının, varsa ne şekilde oluştuğunun da denetime imkan verecek şekilde gerekçeleriyle tartışılması ve sonucuna göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden eksik inceleme ve yetersiz gerekçelerle yazılı şekilde mahkumiyet hükmü kurulması yasaya aykırıdır.
Teşhis ve Tedavinin Uzman Doktor Yerine Asistanlar Tarafından Yapılması
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2016/2169 sayılı kararı, Çocuk Cerrahisi Uzmanı olan sanığın, nöbeti sırasında hastaneye sevk edilen mağdurun tedavisinde gerekli özen ve dikkati göstermeyerek tedavisini geciktirdiği, bu suretle görevini kötüye kullandığı iddiasıyla açılan kamu davasında, mahkemece, hastanın sanık tarafından görülmediği, teşhisleri asistan doktorların yaptığı ve sanığı uyarmadıkları, sanığın olaya müdahalesinin çalışma düzeni açısından mümkün olmadığı gerekçeleriyle beraatine karar verilmişse de; idari soruşturma aşamasında alınan 04/01/2010 tarihli bilirkişi kurulu raporunda, “tıpta uzmanlık eğitimi verilen hastanelerde görev yapan tıpta uzmanlık öğrencileri, bu görevlerini uzmanların gözetim ve sorumluluğunda yaptıklarından, hastanın kendisine gösterilmemiş olması sorumluluğunu ortadan kaldırmadığından sanığın sorumlu olduğuna” ilişkin rapor gözetilerek, mağdurun tedavisi esnasında gerekli mesleki özeni gösterip göstermediği, yapılması gereken işlemler konusunda bir ihmal veya gecikmesinin bulunup bulunmadığı, bulunduğu saptandığı takdirde, yükletilen savsama niteliğindeki eylemler ile mağdurda ortaya çıkan tıbbi sorunlar arasında nedensellik bağı ve sanığa atfedilecek bir kusur bulunup bulunmadığının belirlenmesi için dosya ile birlikte tüm raporlar, hastane kayıt ve belgeleri gönderilmek suretiyle Yüksek Sağlık Şurasından görüş alınması ve suç tarihinde asistan olarak görev yapıp mağdurun muayene işlemlerini yerine getiren… ve…’un tanık sıfatıyla dinlenilmeleri, sonuca göre sanığın hukuki durumunun tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden eksik inceleme sonucu yazılı şekilde beraat hükmü kurulması yasaya aykırıdır.
İleri Tetkiklerin Yaptırılmaması ve Batın BT Çekilmemesi Suretiyle Doktorun Görevi İhmal Suçu
Yargıtay 12. Ceza Dairesinin 2014/26523 sayılı kararı, … Adli Tıp Kurumu 1. ihtisas Kurulu’nun 17/10/2012 tarih ve …. karar sayılı raporunda; zamanında otopsi yapılarak iç organ değişimleri araştırılmamakla birlikte mevcut bulgularla kişinin ölümünün lomber disk ameliyatı sırasında oluşan, kaynağı saptanamayan kanama ve gelişen komplikasyonlar sonucu meydana gelmiş olduğunun belirtilmesi, cerrahi müdahale sırasında oluşan bir kesinin tespit edilememiş olması ve sanık tarafından gerçekleştirilen tıbbi müdahale ile ölüm olayı arasında nedensellik bağının şüpheye yer vermeyecek şekilde kesin olarak tespit edilememiş olması karşısında; ileri tetkikleri yaptırmayarak ve batın BT çekmeyerek ihmal suretiyle görev gereklerine aykırı hareket eden sanığın eyleminin 5237 sayılı TCK’nın 257/2 maddesine uyan ihmali davranışla görevi kötüye suçunu oluşturduğu gözetilmeden, yanlış değerlendirme sonucu eylemin 5237 sayılı TCK’nın 257/1 maddesi kapsamında değerlendirilip mahkumiyet hükmü kurulması suretiyle fazla ceza tayin edilmesi yasaya aykırıdır.
Doktorun Kusurlu Olup Olmadığının Belirlenmesi Açısından Adli Tıptan Rapor Alınması
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2016/2932 sayılı kararı, Hastanesi acil bölümünde doktor olan sanığın görevinin gereklerini yerine getirmekte ihmal ve gecikme göstererek görevi ihmal suçunu işlediği iddia edilen olayda; TCK’nın 257. maddesinde tanımlanan suçun oluşabilmesi için görev gereklerine aykırılık yanında objektif cezalandırma şartlarından kişi mağduriyeti, kamu zararı, kişilere haksız bir menfaat sağlama unsurlarından birisinin de mevcut olması gerektiği, bu kapsamda katılanın ameliyatının başarısız geçmesinin sanığın katılana ait kopan parmakları gecikmeli olarak göndermesine bağlı olup olmadığı hususunda Adli Tıp Kurumundan rapor alınıp sonucuna göre hukuki durumunun belirlenmesi gerekirken eksik inceleme ve yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde mahkumiyet kararı verilmesi yasaya aykırıdır.
Doktorun Hastayı Muayene Etmediği İddiası Yönünden Görevi İhmal Suçu
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2016/125 sayılı kararı, Hastanesinde doktor olarak görev yapan, olay tarihinde nöbeti bulunan sanığa, katılanın eşi …’in hastalığının son devresinde olduğu acılarının dayanılmaz hale geldiği iletilerek iki saatlik süre içinde üç kez arandığı halde, nöbetçi hemşireye ağrı kesici yapılması talimatı vererek, hastayı muayene etmediği, nöbetçi şef doktor tarafından uykudan uyandırıldığı, hastanın aynı gece sabah saatlerinde yoğun bakıma alındığı daha sonra da vefat ettiği sübut bulan olayda sanığın, hastayı muayene etmemek suretiyle mağduriyete neden olarak yüklenen ihmali davranışla görevi kötüye kullanma suçunu işlediği ve mahkumiyetine karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, dosya kapsamına uygun düşmeyen ve yetersiz gerekçelerle yazılı şekilde beraatine karar verilmesi yasaya aykırıdır.
Hastanın Bilgilendirilmemesi ve Gerekli Takip Tedavi Konusunda İhmal Gösterilmesi
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2019/9756 sayılı kararı, Suç tarihinde B…. Devlet Hastanesinde doktor olan sanığın 29/06/2010 tarihinde katılanı “DKC zemininde koksartroz” teşhisi ile ameliyat ettiği ve ameliyat komplikasyonu olarak gelişen kırıkla ilgili olarak hastayı bilgilendirmediği, ayrıca gerekli takip ve tedavi konusunda ihmal göstererek mağduriyete sebebiyet verdiği şeklinde gerçekleştiği iddia ve kabul edilen somut olayda; TCK’nın 3 ve 61. maddeleri birlikte değerlendirilerek meydana gelen zararın ağırlığı, suç kastının yoğunluğu da gözetilerek sanık hakkında asgari hadden uzaklaşılarak ceza tayini gerekirken, eylem ile orantılı olmayacak şekilde alt sınırdan hüküm kurulmak suretiyle eksik ceza tayini yasaya aykırıdır.
Kürtajla Bebek Kaybı Konusunda Gerekli Kontrol Ve Tahlillerin Yapılmaması
Yargıtay 12. Ceza Dairesinin 2017/7366 sayılı kararı, Katılanın olay tarihinde, ….. Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesinde kadın doğum uzmanı olarak görev yapan ve olay öncesinde de muayeneye gittiği sanık doktora 17.03.2009 tarihinde adet gecikmesi, bulantı, kasık ağrısı şikayetleri ile başvurduğu, sanığın yaptığı muayene sonucu katılana adet gecikmesine bağlı kist teşhisi konularak ilaç tedavisine başlandığı, katılanın 19.03.2009 tarihinde şikayetlerinin devam ettiği ve tekrar sanık doktora başvurduğu, sanığın ilaçları kullanmaya devam etmesini söylediği, katılanın 07.04.2009 tarihinde yapılan tahlil sonuçlarında hamile olduğunun tespit edildiği ancak katılanın kullandığı ilaçların fetüsün sağlığına kesin etkisi olmamakla beraber bu konuda risk bulunması nedeniyle 11.04.2009 tarihinde kürtaj olduğu olayda; 24-25 Mart 2011 tarihli Yüksek Sağlık Şurası Kararı’nda ” Dosyadaki bilgi, belge ve bulgular değerlendirildiğinde; kişinin 17.03.2009’daki muayenesinde 4 haftalık gebeliği olduğu düşünüldüğünde; yapılan ultrasonografıde kullanılan ultrasonografı cihazı ve deneyime bağlı olarak gestasyonel kesenin görülemeyebileceği ancak gebelik sorgulamasının yapılması gerektiği, gebelik tanısı ekarte edildikten sonra ilaçların verilmesinin daha uygun olduğu cihetle Dr. …’nun eyleminde eksiklik olduğu, Hastaya reçete edilip kullanılan ilaçların FDA gebelik kategorilerine göre B ve C kategorisinde olan ilaçlar olduğu, yani kesin tahliye gerektiren ilaçlar olmadığı, kürtaj işleminin tıbbi endikasyonla değil, hastanın kendi isteği ile yapıldığı anlaşılmakla, kürtajla bebek kaybının kullanılan ilaçlarla illiyet bağının olmadığı” nın belirtilmesi karşısında tüm dosya kapsamından sanık doktorun anılan şikayetler ile kendisine başvuran katılanın muayene ve tedavi sürecinde gerekli kontrol ve tahlilleri yapma konusundaki ihmali nedeniyle, eyleminin TCK’nın 257/2. maddesindeki ihmali davranışla görevi kötüye kullanma suçunu oluşturduğu gözetilmeksizin, yazılı şekilde beraatine karar verilmesi yasaya aykırıdır.
Doktor Olarak Görev Yapan Sanığın Görev Yerinde Bulunmadığına Yönelik İddia
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2018/75 sayılı kararı, G….. Köyü Aile Sağlık Merkezinde doktor olarak görev yapan sanığın, denetimler sonucunda görev yerinde bulunmadığının birden fazla kez tespit edilerek tutanağa bağlandığı, mesai saatleri içerisinde görev başında olmayarak köy halkının mağduriyetine neden olduğu iddia edilen olayda; sanığın, tutanak tarihlerinde sağlık ocağında kullanılan malzemeleri almak için toplum sağlığı merkezine gittiğine ilişkin savunması karşısında söz konusu tarihlerde sanığın bu merkezden malzeme alıp almadığı hususlarının açıklığa kavuşturulması, …’ın müşteki sıfatıyla beyanının alınmasından sonra görevi kötüye kullanma suçu yönünden objektif cezalandırma şartlarından olan kişi mağduriyeti, kamu zararı veya kişilere haksız menfaat sağlanması unsurlarının oluşup oluşmadığının denetime imkan verecek şekilde gerekçeleriyle karar yerinde gösterildikten sonra hüküm kurulması gerektiği nazara alınmadan eksik inceleme ve yetersiz gerekçelerle yazılı şekilde hüküm kurulması yasaya aykırıdır.
Doktorun Hastasının Onayını Almadan Tüplerini Bağlamak Suretiyle Kısırlaştırarak Görevini İhmal Etmesi
Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 2017/1263 sayılı kararı, Doğumevi’nde kadın doğum uzmanı doktor olarak görev yapan sanığın, 01/08/1998 tarih ve 23420 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hasta Hakları Yönetmeliğine aykırı hareket ederek sezeryan yöntemiyle doğumunu gerçekleştirdiği katılan … ve eşinin onayını almadan katılanın tüplerini bağlamak (tüp ligasyonu) suretiyle kısırlaştırarak görevini ihmal ettiği iddia edilen olayda, sanık tarafından yapılan işlemin kısırlaştırma niteliğinde olup olmadığı, yapılan bu işlem sebebiyle katılanın çocuk doğurma yeteneğini geri dönülmez şekilde kaybedip etmediği ve söz konusu işlemin yapılmasında tıbbi bir zorunluluk bulunup bulunmadığı hususlarında Adli Tıp Kurumundan rapor alındıktan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sanığın hukuki durumunun tayin ve takdirinin gerektiği gözetilmeyerek eksik araştırma ve yetersiz rapora dayanılarak yazılı şekilde hüküm kurulması yasaya aykırıdır.
Doktorun Görevi İhmal Suçu Açısından Sağlık Hukuku Avukatının Önemi
Görevi İhmal Suçunun cezası çok yüksek olmasa da kamu görevlilerinin ve özellikle doktorların bu suçtan alacakları ceza meslek yaşamlarını ileriye dönük olumsuz şekilde etkileyecektir.
Bunun yanında görevi ihmal suçunun görevi kötüye kullanma suçuyla karıştırılması neticesinde yanlış uygulanan kanun maddesi nedeniyle doktorların daha yüksek cezalar ile muhatap oldukları da bilinen bir gerçektir.
Bu itibarla, gerek işlemediği bir eylem ve kusuru bulunmamasına rağmen siciline yansıyacak bir suç karşısında doğru hukuki savunmanın yapılması gerekse eylemin doğru nitelendirilmesi tecrübeli bir ceza avukatı ile çalışılmasını gerekli kılmaktadır.
Doktorun Görevi İhmal Suçu ile ilgili hukuki sorunlarınızda Sağlık Hukuku Avukatı Harun Karadağ ile iletişime geçebilirsiniz.
